Predstava o prijateljskom odnosu Srbije i Amerike tokom Prvog svjetskog rata, ali prije svega priča o dvije žene – heroine i njihovoj sudbini „Dve žene i jedan rat” izvedena je kao pretposljednji pozorišni program 33. „Barskog ljetopisa”.

Amerikanku Mabel Danlop Gordon Grujić tumači Vjera Mujović, dok je uloga Srpkinje Jelene Lozanić pripala Mariji Bergam, režiju potpisuje Alek Conić.

Njih dvije na sceni simbolizuju odnos dvije zemlje i publici otkrivaju važnost ova dva imena koja se nepravedno zapostavljaju u duhu manira da se pričama o velikim dešavanjima, ratovima posebno uglavnom na pijedestal stavljaju muškarci, prije nego li žene. A Mabel Grujić i Jelena Lozanić to svakako zaslužuju. Naime, Grujićevu je svjetska štampa prozvala srpskom Jovankom Orleankom zbog njenog humanitarnog rada. Jelena je bila borac za ženska prava, a tokom rata dobrovoljna bolničarka koja se brinula o ratnoj siročadi.

– Nikome nisu poznata ta dva imena, kao ni još jedno – veoma bitno, Džon Frotingam, najveći srpski dobrotvor u Prvom svjetskom ratu. Znaju naši akademici, istaknuti intelektualci. Inače većina ne, i ljudi budu jako dirnuti i iznenađeni upravo činjenicom da im nisu bili poznati ljudi koji su tako mnogo učinili, kazala je glumica Marija Bergam.

Mabel Grujić bila je udata za diplomatu Slavka Grujića, što ju je trajno vezalo sa Srbiju. Zabilježeno je da je sa Mihajlom Pupinom gradila domove za napuštenu siročad i mobilisala američke doktore da dođu i pomažu svojim kolegama u bolnicama u Srbiji. Jedna od najvećih zasluga ovog srpsko-američkog para, Mabel i Slavka Grujića, jeste animacija Karnegi fondacije da uputi novac – tadašnjih 100.000 dolara, za izgradnju Univerzitetske biblioteke u Beogradu.

Jelena Lozanić, kćerka prvog rektora Beogradskog univerziteta Sime Lozanića i supruga Džona Frotingama kao predstavnica jugoslovenskog Crvenog krsta je tokom rata pošla u humanitarnu misiju u Ameriku kako bi sakupljala novac za vojsku i svoj narod. Sa suprugom je prehranila preko 600 djece iz Vranja i okoline.

Njihova priča u predstavi je trostruka – sa jedne strane njih dvije kao individue – obje snažne i velikodušne, potom njihovo prijateljstvo i na kraju aspekt o odnosima dvije zemlje koji je kroz njih prikazan.

– O tome koji je najbitniji sloj mogu da govorim lično, jer smatram da to zavisi od nekog ličnog nastrojenja. Što se mene tiče, najznačajniji je taj aspekat empatije, života i bogatstva koje služi da se pomogne drugima. To su ljudi koji su bili nestvarno imućni. Moja junakinja se udala za najbogatijeg čovjeka u Americi. To su žene koje su svoje živote posvetile izgradnji bolnica, spasavanju djece, izgradnji sirotišta, njihovom obrazovanju. To je nešto što je u današnjem vremenu izumrlo ili izumire, istakla je Bergamova.

D.S.

---